Arsa emsali ve gabari sık kullanılan emlak terimleridir. Yeni yapılacak bir yapının boyut sınırlarını emsal ve gabari belirler.
Emsal(Kaks), bir arsaya yapılabilecek toplam net inşaat alanını belirler. İnşaatına başlanacak olan yapının tüm katlarındaki alanları toplamının parsel alanına oranı kaks sayısını ortaya çıkarır. KAKS ( Kat Alan Kat Sayısı ) (Emsal)= 0.20 – 0.30 – 0.40 – 1.0 – 1.5 – 2.0 – 2.07 – 2.5 – 3.0 arasında değişen bir sayıdır.
Gabari ise bir yapının kaldırım hizasından çatıya kadar olan maksimum yüksekliğini verir. Gabari değeri; arsa yüzölçümü, boyu ve emsallerine göre verilir.
Diğer bir ifadeyle gabari; bölgenin imar dairesi ve belediyesi tarafından onaylı bir şekilde olabileceği maksimum yüksekliğe denir. Eğer eski bina yıkılıp üzerine yeni bir bina yapılacaksa, yeni binanın yüksekliği eski binanın yüksekliğini geçemez. Buna kontur gabari denir.
Gabari ve emsal hesabına bir örnek verecek olursak;
Örneğin; idare tarafından gabarinin 7.50 olarak öngörülmesi halinde bu yapı, kaldırımdan çatıya 7.50 metre azami yükseklikte olabilir. Çatıdan 0.5 metre çıkarılıp, elde edilen yükseklik 3.3 metreye bölündüğünde kaç kat yapılabileceği hesaplanabilir. 7.50 gabari için yapılabilecek maksimum kat sayısı ikidir.
Gabari ve emsal değeri (KAKS) ile kat başına düşen toplam metrekare hesabı da yapılabilir. Gabarisi 7.5 olan; 1,5 emsal değerine sahip 300 metrekarelik bir arsa için kat metrekare hesabı şu şekilde yapılır:
Emsal değeri x arsa: 300 x 1.5 = 450 metrekare toplam inşaat alanı
7.5 gabari – 0.5 çatı payı / 3.3 = 2 kat
450 toplam inşaat alanı / 2 kat = Kat başına, toplam 225 metrekare inşaat yapılabilir.
